Bilim Nedir?

Bilim Nedir: Evrendeki olgu ve olayların ya da evrenin bir bölümünün ele alınıp, bazı deney yolları ve yöntemler kullanılarak gerçeklik ile birlikte birtakım yasalara ulaşan tutarlı ve düzenli bilgiye bilim adı verilmektedir.

Bilim sözcüğünün “ilim” kelimesiyle de eş anlamlı olarak kullanılabildiği görülürken, deney yolları ve yöntemler kullanılarak gerçekliğe ulaşan tutarlı bilginin her zaman ve her ortamda kesin geçerlilik taşıması beklenmekte, herhangi bir konuyu bilme ve öğrenme isteğinden yola çıkmak suretiyle belli bir amaca yöneldiği de görülmektedir. Bilim kelimesinin bir süreç olarak kabul edildiği bir diğer tanımda da bu süreç yöntemli araştırma süreci olarak da nitelendirilmektedir.

Zaten yöntemli bir araştırma süreci içermeyen hiçbir olgu düzenli ve tutarlı bilgi olarak kabul edilmezken, olguların gerçeğe ve gerçekliğe dayanabilmesi, kesin hükümler içermesi ve her dönemde kesinlik nitelikleri taşıması için tam anlamıyla bir plan ve yöntem dahilinde ilerlemesi olmazsa olmaz konumdadır.

Bilimin Sözlük Anlamı

1. Evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim
2. Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi
3. Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci (Kaynak: TDK Türkçe Sözlük)

Bilim Neyi Amaçlamaktadır?

Tarih boyunca kesintisiz devam eden bilme ve öğrenme isteği yanında, bazı zamanlar basit bir meraktan ya da amaçtan ortaya çıkan bilim tanımlaması, insan yaşamının daha iyi hale gelmesi, yaşam standartlarının arttırılması, daha önceden var olmayan yeni olguların bulunması, yeni şeyler öğrenilebilmesi ve bu yeni öğrenilen bilgilerin de çok daha ileriye taşınabilmesi bilim sayesinde gerçekleşmektedir.

Bir bilgi bütünü olarak da tanımlaması yapılabilen bilim, her türlü deney ve gözlem sonucu ortaya çıkan bilgiler bütünü olmasının yanında kişilerin kendi zekalarının da deney ve gözlemlere yardımcı nitelikte olduğu belirtilmelidir. Bu sayede bilim tarafından ortaya koyulan argümanların da kesinlik yönünden tek bir tereddüt içermemesi de oldukça önemlidir. Ek olarak bilimin deneye çok önem verdiğini belirtmekle birlikte, ortaya koyulan olayın inandırıcılığının sağlanabilmesi ve geniş kesimler tarafından kabuk görebilmesi için deneyin bilim açısından oldukça anahtar bir konumda olduğu da ifade edilebilir.

İnsanoğlunun Merak Duygusu

Bilimin ortaya çıkışının temelinde insanların yaşam standartlarının daha iyi seviyelere gelmesi, yaşamın daha pratik olarak amaçlanmasının yanında insanoğlunun yeni şeyler öğrenme isteği, her daim yaşamın sırrını keşfetme çabası, daha önceden olağan olarak kabul edilen tüm olguları farklı açılardan anlama çabaları ve dünyanın aslında oldukça gizemli bir “küre” olduğuyla alakalı duyulan merak çerçevesinde bilim sürekli bir hale gelmiş, her geçen yüzyıl yeni bilimsel öğelerin ortaya çıkışına şahit olmuştur. Eskiden bu yana bilim geleneksel ve ileri bilim olarak ikiye ayrılmış ve geleneksel bilimin olayları sadece çözme ve anlama çabalarının yanında ileri bilim olarak kabul edilen tanımlamanın anlaşılan ve çözülen olguları daha ileriye taşıma ve ilerleme çabası da yadsınamaz.

İleri bilim olarak yapılan tanımlama aslında bilimin sürekliliğini anlatırken; matematik, tıp, gök bilimi ve geometri gibi bilim dallarının ortaya çıkışlarından bu yana halen kesintisiz olarak gelişmesi ve bu sayede yeni kuram, formül ya da sistemlerin ortaya çıkması bilimin sürekliliği için verilecek güzel bir örnek olacaktır.

Bilimin Sanat, Sayısal ve Sosyal Alanlarla İlişkisi

Uzun yüzyıllar boyunca bilim kelimesi sanat kelimesiyle birlikte yan yana kullanılmış, bilim ve sanat ilişkisi incelendiğinde bilimi sanatın doğurduğu ifade edilmiştir. Bilimin sanat ve yaratıcılıkla beslenmesi ve bazı zamanlarda sayısal ve sosyal alanlarda değişik alt başlıklara bölünmesi de bilimin değişik bir özelliği olarak göze çarparken sanat da dahil olmak üzere nitelik olarak hepsinin aynı amaca hizmet ettiği de söylenebilecek bir diğer detaydır.

Başlıca Bilim Dalları ve Sınıflandırılmaları

Bilim dalları sayılabilmeleri pek de kolay olmayan çok çeşitli türlere bölünebilmekle birlikte başlıca bilim dalları;

• Matematik
• Tıp
• Geometri
• Fizik
• Astronomi
• Kimya
• Antropoloji
• Biyoloji
• Jeoloji
• Dil Bilimi
• Sosyoloji
• Psikoloji
• Tarih
• Siyaset Bilimi
• Mantık

başlıkları altında vurgulanabilirken, bilim dalları kendi içerisinde de;

• Konu ve kullandıkları yöntem
• Konu, yöntem ve ulaştıkları sonuçlara göre de ikiye ayrılmaktadır.

Konu ve Kullandıkları Yöntemlere Göre Bilim Dalları

Bilim dalları konu ve kullandıkları yöntemlere göre;

• Formel Bilimler
• Doğa Bilimleri
• İnsan Bilimleri olarak üç ana başlığa ayrılmaktadır.

Bu yazımızı da okuyabilirsiniz:  Ekolojik Sistem Nedir?

Formel bilimler duyularla kavranamayan ancak zihinsel olarak düşüncede var olduğu kabul edilen, konu başlıkları da ilke ve semboller olan matematik ve mantık gibi bilim dallarıdır. Doğa bilimleri adı üstünde doğayı merkeze yerleştiren kullandığı tümevarım yöntemiyle doğa yasaları konusunda kesin doğrular elde etmeyi amaçlayan, inceleme alanı da doğada yer alan varlıklar ve olaylar olan fizik, kimya, biyoloji, jeoloji ve astronomi gibi bilim dallarını kapsamaktadır.

İnsan bilimleri de insan temelli olarak, insanın ilk ortaya çıkış tarihinden bugüne gelişimini, insan ilişkilerini, toplumsal, kültürel ve tarihsel dünyasının konu edildiği tümevarım ve tümdengelim yöntemlerinin her ikisini de kullanarak inceleyen bilim çeşididir. Tarih, dil bilimi, siyaset bilimi, psikoloji, antropoloji insan bilimlerine örnek gösterilebilir.

Konu, Yöntem ve Sonuçlara Göre Bilim Çeşitleri

Konu, yöntem ve ulaştıkları sonuçlara göre rasyonel bilimler, normatif bilimler ve pozitif bilimler olarak 3’e ayrılan bilim çeşitleri için rasyonel bilimlerin ideal varlığı konu edinilen akla ve mantığa dayalı matematik ve mantık gibi bilimler akla gelirken, normatif bilimler sonuçları vesilesiyle yönlendirici kurallara ulaşan siyaset bilimi ve hukuk gibi bilimler olarak adlandırılır. Pozitif bilimler ise savlarını deney ve gözlemlerle destekleyerek bu şekilde sonuçlara ulaşabilen fizik, kimya, biyoloji, sosyoloji gibi bilimlerdir.

Çağdaş Bilimin Dört Önemli Niteliği

Temeline doğayı ve insanı koyan bilim için, insan ve doğayla ilgili en ufak bir olgu dahi bilimin konusu içerisine girerken, yüzyıllar boyunca değişerek ve gelişerek büyüyen bilim için kendi standart ve niteliklerinin olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Çağdaş bilim için belirtilecek ilk özellik bilimde çeşitliliktir.

Bilimde çeşitlilik ile bilimsel çalışmanın herhangi bir kişi, grup ya da toplumun tekelinde olmadığı ve kimsenin iznine tabi olmadığı ifade edilebilir. Bilim herkese açık bir olgu olmakla birlikte kişi ve kurumların her an herhangi bir bilimsel çalışma yapabilme hakları bulunmaktadır. Böylelikle bilim her türlü konuyla ilgilenebilirken, konu ve yöntem için herhangi bir sınırlandırma olması söz konusu değildir. Bilimde süreklilik ile anlatılmak istenen bilimsel bilgi üretmenin tek bir dakika dahi durmaması anlamına gelmektedir.

Geçmiş yüzyıllarda bilimle uğraşan bilim insanları krallar, imparatorlar hatta engizisyon mahkemeleri tarafından tehdit edilmelerine ve yasaklanmalarına rağmen bilimsel üretim yine de durmamış, insanlara yol göstermeye devam etmişlerdir. Bu sayede bilimsel hizmetlerde süreklilik sağlanırken, her dönemde yeni bilim insanları tarafından yeni bilimsel keşifler yapıldığı da görülmektedir. Böylelikle bilimsel bilgilere her geçen gün yenileri eklenerek insan hayatını kolaylaştırıcı ya da bilinen doğruların üzerine eklenebilen bilimsel bilgiler elde edilmiş olmaktadır.

Çağdaş bilimin üçüncü önemli niteliği de ayıklanma olarak belirtilirken ayıklanma niteliğiyle anlatılmak istenen bilimsel bilginin geçerliliğinin dünya üzerindeki herkes tarafından denetlenebilir olmasıdır. Bu sayede yanlış olabilen bilimsel bilgiler diğerlerinden ayıklanarak, yerlerine daha temel doğruların koyulabildiği görülmektedir. Ancak bu durumda sürekli ayıklanma ve yenilenme özelliğine sahip bilimsel bilgilerin evrenselliği konusunda çeşitli tartışmalar yapılmakta, bu durumun sorgulanması da zaman zaman yapılabilmektedir. Çağdaş bilimin dördüncü önemli niteliği olan yenilik özelliği ise kesintisiz yeni bilgi, gözlem ve deneylere ulaşabilmesini ifade ederken, bilim insanlarının dünyanın her noktasında her geçen gün ortaya koyduğu yeni bilimsel veriler, hem eski bilimsel verilerin üzerine yenilerini eklerken aynı zamanda da kesintisiz bir gelişimin de devam edilmesi anlamına gelmektedir.

Doğa Üzerinde İnsanın Egemenlik Çabaları ve Bilim

İnsanoğlunun varoluşundan bu yana doğaya egemen olmak ve her hattıyla doğayla ilgili her şeyi bilme arzusu bir bakıma bilimi ortaya çıkarmış, ilerleyen zaman içinde de insanın doğayla iç içe ama barış içinde yaşama çabası ön plana çıkmaktadır. Bazı bilim insanları insanların korkutucu doğal olayları gördükçe onları çözmek istemesi sonucu bilimin ortaya çıktığından bahsederken, zaman geçtikçe insanın doğaya hakim ve üstün olma çabası da dikkat çekmeye başlamıştır. Ancak insanın doğaya karşı merakı devam ettikçe yeni bilgi üretimlerinin de durmaksızın devam ettiği görülmektedir.

Soyut Olaylar Da Bilimin Konusudur

Bilimin asıl konu maddesini oluşturan doğa olayları sadece somut olarak fiziksel olaylar olarak değil; kültürel, ekonomik, psikolojik ve sosyolojik alanlarda da bilimin görev tanımları arasına girmektedir. İnsanın çevresiyle olan her türlü ilişkisi bilimin yakından incelediği durumlar olmakla beraber bu ilişkiler sadece somut olarak değil soyut olarak da takip edilerek deney ve gözlemlerle de kesinlik kazanması sağlanmaktadır.

Kutup yıldızı nedir ? Makalemizi okuyabilirsiniz.